Bu kısımda yazılı bilgiler herhangi bir makaleden birebir alıntılanmamış olup; değişik kaynaklardan yapılan araştırmalar ve  kendi hobi bahçem için hazırlamış olduğum kısa bilgi notlarımın derlemesidir. Bu kaynaklar; Tarım Bakanlığı, Tarım Bakanlığına bağlı  İl Müdürlüklerinin neşriyatları ile akademik yayınlardan oluşmaktadır. Hobi bahçeciliğinde esas amaç yetiştirilen ürünün ticari değeri değil; bizzat o ürünün yetiştirilmesinde harcanan emek, zaman, alınan haz ve kazanılan tecrübedir. Dolayısıyla bu kısımda; dekarda kaç kg. azotlu gübre kullanılmalı, ne kadar fosfat verilmeli, potasyum eksikse ne olur, verim/maliyet vb. gibi teknik kriterler filitrelenmiştir.  Genel olarak hobi bahçeciliği için oluşturulmuş bilimsel analizden uzak kısa ve faydalı bilgi notlarıdır. 

 

Bilgilerinize... 

 

 

 

Domates:

Domates sebzesi için uygun mevsim ve toprak şartları göz önünde bulundurulduğunda ülkemizin hemen her yerinde rahatça yetiştirilebileceği söylenebilir. Taze tüketiminin yanı sıra yemeklerde ve konservelerde çokça kullanılıyor olması domatesi hobi bahçelerinin vazgeçilmezleri arasında ilk sıralara taşımaktadır.

​

18-21 derece,  polenin çimlenmesi ve döllenmenin meydana gelebilmesi için optimum sıcaklık aralığıdır.

10 dereceden düşük 38 dereceden yüksek sıcaklıklar polenin çimlenmesi ve döllenmenin olmasını güçleştirir.

 

Sıcaklık 14 derecenin altına düştüğü zaman olgunlaşma gecikir ve verim çok azalır. Domateste normal bir gelişmenin meydana gelebilmesi için en uygun sıcaklık 15-20 derecedir. -2 derecenin altında bitki tamamen zarar görür. Yaz aylarında meydana gelen aşırı sıcaklar ile sonbaharda görülen sıcaklık düşüşleri meyve tutumunu olumsuz etkiler.

 

Hava sıcaklığının optimum aralıklarda uzun süreli ve değişkenlik göstermediği dönemlerde ürün kalitesi ve verim artar.

 

Aşırı sıcak-rutubetli havalar domates sebzesinde değişik hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olmakla beraber aşırı sıcak-kuru havalar da çiçek dökümüne yani verim azalmasına sebep olmaktadır.

 

Domates başlıca üç şekilde yetiştirilmektedir.

1) Doğrudan tohum ile yetiştiricilik,

2) Fide ile yetiştiricilik,

3) Aşı ile domates yetiştiriciliğidir.

 

Geleneksel usullere bağlı kalınarak tohumdan yetiştirilebileceği gibi meyve verimini arttırmak, raf ömrünü uzatmak, çeşitliliği arttırma gibi amaçlarla da hazır fidelerle şaşırtma usulü yetiştirilebilir. Domates

​

Hıyar:

Domates gibi ılıman iklim sebzesidir. Çimlenme ideal sıcaklık aralığı 11-18 derece arasıdır. Sıcaklık yükseldikçe çimlenme hızı artar. Sıcaklık sıfır derecenin altına düştüğünde bitki zarar görür.

 

Verimliliği arttırmak için  su tutma kabiliyeti yüksek, organik yönden zengin, zengin tınlı, kumlu tınlı ve gübrelenmiş topraklarda bol sulama yapılmalıdır.  Sulama yetersiz yapılırsa meyve acılaşır ve verim düşer.  Hobi amaçlı hıyar yetiştiriciliğinde her sene dikim yapılacak alanın değiştirilmesi yerinde olur.  Hıyarın kök derinliği 20-25 cm derinliğe kadar indiğinden bu seviyede bitki besin maddelerinin azalmasından dolayı aynı yerde ekim yapılması verimi olumsuz etkiler. Hobi bahçeciliğinde genel olarak tüm sebzelerde olduğu gibi hıyar yetiştiriciliğinde de münavebeli tarım yapılması verimlilik açısından önemli bir husustur. 20-25 cm derinliğe kök salan hıyar gibi sebzelerin yerine bir sonraki sene domates, kavun, karpuz gibi daha derinlere kök salan sebzelerin dikilmesi daha uygundur. 

​

Ekimi geleneksel usullerle yapılacaksa tohum ekimi iklim şartlarına göre soğuklar biter bitmez hemen yapılmalıdır. Hıyarın meyve tutumu sırasında çok suya dolayısıyla nemli toprağa ihtiyacı olacağından meyve tutumu zamanı kurak dönemlere kalmaması için bahar başında, soğuklar geçer geçmez (don tehlikesi kalktıktan sonra) tohum dikimi yapılmalıdır.  Hıyar köklerinin iyi gelişimi için toprak sonbaharda ve dikim öncesinde iyice havalandırılmalıdır. Açılan çukurlara 3-4 tohum atılır bu tohumların üstüne 3-4 cm toprak atılıp hafifçe bastırılır. Tohumlar dikimden 1-2 gün önceden hafif nemlendirilirse çimlenme oranı artar. Gelişim döneminde bu çukurlardan çıkan ve gelişimi diğerlerine göre daha güzel olanlar bırakılır, diğerleri seyreltilir. Bu çukurlar toprağın verimliliğine göre tek sıralı dikimlerde genişliği 50-60 cm genişliğinde masuralara, çift sıra dikimlerde 80-120 cm genişliğindeki masuralara açılmalıdır.  

​

Fide yetiştirme usulü hıyar yetiştiriciliği daha fazla masraflıdır ama  daha erken verim verir. Dikim aralığı aynıdır. Fide dikimi yapıldıktan sonra can suyu verilmelidir. Meyve tutum zamanında kadar çok olmamakla birlikte en fazla birkaç sefer su verilmelidir ama meyve tutumu olduktan sonra hıyar sebzesinin dibi nemli tutulmalıdır.

​

Bitki boyu 8-10 cm olunca ilk çapası, gelişim süresince de 2-3  haftada bir çapalanmasında fayda vardır. Çapa yapılırken köklerin yüzeyde olduğu unutulmamalı ve derin çapa yapılmamalıdır.  Bitkinin gelişim dönemi ile birlikte  boğaz doldurması yapılmalıdır.  Kök gelişimi  ve daha sağlıklı bitki gelişimi için faydalıdır. Askıya alınma döneminden sonra daha iyi ışık ve hava alabilmesi için budama yapılmalıdır. Budamada tek gövdeye bırakılacağı gibi mevsime ve iklime göre yan dalların ucu alınarak da yapılabilir.

​

Hobi bahçelerinde en sık karşılaşılan hastalığı küllemedir.  Fungusit türü ilaçlarla ve kükürtle uygulayarak mücadele edilebilir.

 

Biber:

Sivri Biber, Çarliston Biber, İri Kırmızı Biber, Dolmalık Biber, Konik Biber,  Domates Biberi gibi birçok çeşidi bulunmaktadır.

 

Biber de domates, hıyar gibi  ılıman iklim sebzesidir. Çimlenme sıcaklık aralığı 15-32 derecedir -2, -3 derecelerde bitki tamamen zarar görür.  

 

Ekimi geleneksel usullerle yapılacaksa tohum ekimi iklim şartlarına göre soğuklar biter bitmez yapılmalıdır. Fide dikimi yapılacaksa don tehlikesi tamamen kalktıktan sonra yapılmalıdır. 

​

Su tutma kabiliyeti yüksek, organik maddece zengin, tınlı, kumlu tınlı, killi tınlı topraklarda yetiştirilebilir.

​

Biberler genelde sıra arası 80 cm, sıra üzeri 30-50 cm olacak şekilde dikilir. Yerleri çapa ile açıldıktan sonra dikim işlemini müteakip hafifçe bastırılır. İlk dikimde can suyu verilmelidir. Can suyu verildikten 10-15 gün sonra ancak sulanmalıdır. Aşırı kurak geçmediği sürece meyve dökümü başlayana kadar sulamaktan kaçınılması gerekir. Meyve dökümünden sonra haftada bir kere sulama yeterli olacaktır. Sulama yaparken kök boğazına su değmesinden sakınılmalıdır. Dikimden 1 hafta sonra taban toprağını gevşetmek için çapa yapılmalıdır. Bitki gelişim sürecine göre 1-2 hafta sonra kök boğazı çapa ile doldurulmalıdır.

​

Patlıcan:

Topan, Birecik, Adana, Pala gibi çeşitleri  bulunmaktadır.

Sıcak iklim sebzesidir. -1, -2 derecede bitki tamamen zarar görür. Patlıcan yetiştirilme evresinin başından hasat döneminin sonuna kadar  15 derece ile 35 derece arasında yaklaşık 6 aylık döneme ihtiyaç duyar. 

​

Toprak konusunda çok seçicidir.  Derin, yumuşak geçirgen, organik ve besin maddelerince tınlı topraklarda iyi gelişir ve bol ürün verir. Killi topraklardan hoşlanmaz.

​

Patlıcan ekilen yere birkaç sene patlıcan ekilmemeli, baklagil türleri ile ekim nöbetine gidilmelidir.  Patlıcanlar gübreyi çok sever. Patlıcan yetiştirilecek toprağın dikimden önce yanmış ahır gübresi ile takviye edilmelidir. Fide dikimi yapılacaksa ilk cansuyundan sonra 15-20 gün süreyle su verilmez. Çiçeklenme döneminde yersiz su verilmez. İlk hasat yapıldıktan sonra her toplamanın ardından sulama yapılmalıdır. Sulama karık usulü ile yapılmalıdır. Sulama periyodu mevsim normallerine göre haftada bir seferdir. Sulama az yapılırsa bitki gelişimi yavaşlar, meyve acılaşır.

​

Fide dikiminden 2 hafta sonra 1. çapa yapılır birinci çapadan 2-3 hafta sonra 2. çapa yapılır. Yabancı otlar yok edilir. Kaymak tabakası kırılır. Toprağı havalandırmak ve rutubeti korumak maksadıyla sıra aralarında birkaç defa çapa yapmak faydalıdır.

 

Danaburnu fideleri kesmek suretiyle; canavar otu, bitkinin özsuyunu emmek suretiyle bitkinin zayıflamasına hatta ölümüne neden olabilir. Bunlara ilave olarak kırmızı örümcekler de başlıca zararlıları arasında sayılabilir.

​

 

 

Maydanoz:

Ilıman iklimleri seven maydanoz toprak konusunda çok seçici bir bitki olmayıp besin maddelerince zengin tüm toprak tiplerinde yetiştirilebilmektedir. 

Ekimi yapılmadan 1,2 ay önce toprak yanmış ahır gübresi ile zenginleştirilmeli ve yabancı ot temizliği yapılıp ekime hazır hale getirilmelidir.  Mevsime göre mart, nisan aylarında tohumlar ekilecek alana homojen olarak serpilir. Tohumların üstü 1-1,5 cm kadar ince toprakla örtülüp, kürekle hafifçe bastırılır.  Tohumlar çimlenmeden önce yağmurlama usulü sulanır. Genel olarak maydanoz yetiştiriciliğinde en çok dikkat edilecek nokta yabancı ot temizliğidir ve düzenli sulamadır. Sulama fazla yapılırsa yaprakları sararır. Bitkinin tohum olarak ekim yapılıp hasat edilecek hale gelmesi yaklaşık 2 ay sürer.

 

(Bu kısım geleneksel yöntemlerle ekim, dikim yapanların verdiği tavsiye niteliğinde bilgi içermektedir.)

Eğer hobi bahçenizde  bu süreyi kısaltmak istiyorsanız  ekeceğiniz tohumları nemlendirilmiş tınlı toprağın arasına koyup, hava geçirgenliği ne çok ne de az olan bir naylona sarıp 1 hafta güneş alan bir yerde bekletirseniz çimlenmeyi öne çekebilirsiniz.  Maydanoz tohumunun kabuğu kalın olmasından dolayı kabuğunu kırıp çimlenmeyi hızlandıracak temel etmenler; nem, sıcaklık, güneştir. Bu karışımı tıpkı maydanoz tohumunu eker gibi ekilecek alana homojen olarak serpip üstünü çok az kumlu tınlı toprakla örtüp, hem tohumun temas yüzeyini arttırarak çimlenme oranını yükseltmek hem de karınca ve diğer tohum taşıyıcılara karşı mukavemet oluşturmak için küreğin arkasını ekim yapılan alana vurmak suretiyle sıkıştırma yapılır.

 

​

​

Marul:

-4, -5 derecede zarar görmeden dayanabilen serin iklim sebzesidir. Nemli ve rutubetli iklimleri sever. Kumlu tınlı ve killi tınlı arası organik olarak zengin tüm topraklarda yetiştirilebilir.

​

Kök derinliği 20-30 cm civarında olduğu için toprağın üst kısmı bitki için gerekli besin maddelerini içermelidir. Münavebeli dikim yapılmazsa verimi düşer.  (Marulla münavebede iyi sonuç veren bitkiler domates, kabakgiller, mısır, ıspanak, kırmızı pancar ve havuçtur.)

​

Tohum çimlendirme usulü ile yetiştirilebileceği gibi fide ile de yetiştirilebilir. Masura usulü yetiştiricilikte sıra arası 40- 80 cm olacak şekilde masuralar ayarlanır. Sıra üzeri 15-25 cm olacak şekilde dikim yapılır. Fazla derin dikim yapılmamalıdır.

​

Birinci çapa 2-3 yaprak olunca yüzeysel, ikinci çapa ise 8-10 yaprak olunca toprağı gevşetmek suretiyle biraz daha derinlemesine yapılır.

​

Marul suyu çok seven bir bitkidir. Çimlenmeden hasat edilinceye kadar çok su tüketirler. Altları devamlı nemli kalmalıdır.

Marulda en sık rastlanılan hastalıklar mildiyö, külleme, dip çürüklüğü ve gri çürüklük gibi hastalıklardır. Başlıca zararlısı salyangozdur.

​

​

Fasulye:

Toprak konusunda çok seçici değildir. Tınlı, kumlu tınlı ve organik madde yönünden zengin su tutma kapasitesi yüksek toprakları sever. Sırık fasülyeler bodur fasülyelere göre topraktan daha çok besin çekerler.

Ilıman klim sebzesidir. 15 derecenin altındaki sıcaklıklarda gelişmesi geriler, gelişme devresi için ideal sıcaklık 15-21 derece arasıdır. Çiçek tutma döneminde 18-21 derece, meyve tutumundan sonraki dönem de 18-25 derece  ideal sıcaklık aralığıdır. Çiçek ve meyve tutma dönemlerinde aşırı sıcak zararlıdır.

Sıra usulü dikilebileceği gibi ocak usulü dikim de yapılabilir. Bodur çeşitlerde sıra alralığı 40-50 cm, sıra üzeri 15-20 cm dikimler idealdir. Sırık usulü dikilecek fasulyelerde ise sıra arası 50-60 cm, sıra üzeri de 20-30 cm dikimle ridealdir. Ocak usulü dikilecek yerlerde  ise toprak iyice havalandırıldıktan sonra ocaklar arası 80-100 cm olacak şekilde acılan tavaların içerisine aralıklı olarak 5-7 tohum atılıp üstü 2-3 cm harç konularak kapatılmalıdır.

İklim şartlarına göre değişkenlik göstemekle beraber Mart başından Mayıs sonuna kadar dikimi yapılabilir.

Çimlenmeden 1 hafta sonra ilk çapa, dallanma başlandıktan sonra ikinci çapa yapılır. Çiçek dönemi çapa yapılmamalıdır.

Danaburnu(bu zararlıyla ilaçlı kepek ile mücadele edilebilir.), fasulye böceği, yaprak bitleri, kırmızı örümcekler (Bu zararlılarla zirai ilaçlarla yani insektisitlerle mücadele edilebilir.) başlıca zararlılarıdır.

Geleneksel usullerle (tohum saklayarak) üretildiğinde pas hastalığı, mozaik virüsü, kök çürüklüğü görülebilir. Mücadele için ilaçlı tohum kullanılabilir. Mücadele için fungusit türü ilaçlar kullanılabilir.

​

Bamya:

Diğer sebzeler gibi sadece ekimi, dikimi, verimi gibi konulara değinmeden önce sadece faydaları üzerine özel bir pasaj açmak sanırım yerinde olur. Sevenin müptelası olduğu, sevmeyenin hiç aramadığı bir lezzettir bamya yemekleri.  Genelde pişirilirken çıkan koyu kıvamlı sıvısından dolayı çocuklar pek sevmez ama yemeğini pişerken içine koyacağınız sirke ve limonla bu durumu önlemeniz mümkündür.  Ülkemizde kurutmalık, konservelik ve yemeklik olmak üzere çeşitli şekillerde faydalanılabilir. Bamya sebzesi her şeyden önce oldukça besleyici ve vitaminlerle dolu olan bir sebzedir. Ayrıca lif oranı en yüksek sebzelerden biri olduğundan, kan şekerini düzenleyen en ideal sebzelerden biridir. Bağırsak rahatsızlıklarına, sindirim sistemine iyi geldiği bilinir. Sıkça tüketilmesi tavsiye edilir.

​

Sultani, kınalı, çiçek  bamya gibi türleri bulunmaktadır. Ekimi bölge ve iklim koşullarına göre değişmekle beraber genellikle sıcaklığın 15 derecenin üstüne çıktığı, toprağın tavlı olduğu ve yağmursuz bir periyotta dikilmesi daha iyidir. Toprak tavsız aşırı kuru ise sulama yapılarak toprak nemlendirildikten sonra dikilmelidir. Bamyanın tohumunun ideal şekilde çimlenebilmesi için aşırı derine dikim yapılmamalı, toprağın üstünde kaymak tabakası oluşmamalı ve tohumlar 1 gün önce nemlendirilmelidirler.  Sıra usulü dikim yapılacaksa 25-30 cm mesafe bırakılması, sıra araları için de 50 cm mesafe bırakılması idealdir. Ocak usulü, serpme usulü ekim de yapılabilir. İlk yapraklar çıktından sonra seyreltme yapılabilir. Birinci çapalama  ile toprak gevşetilir ve havalandırılır. 2-3 hafta sonra veya bamya fidesinin boyu 20-30 cm olduğunda ikinci çapa ile  yabancı ot seyreltmesi yapılır. 

​

Bamya, susuzluğa karşı dayanıklı bir bitkidir. Masura usulü dikim yapılmışsa salma sulama yapılır. Dikkat edilecek en önemli husus yağmurlama usulü sulamadan kaçınılması gerektiğidir. Çünkü bamyada en sık görülen külleme hastalığına sebep olur. Meyve tutum döneminde sulanması verimi arttırır.

​

Çiçek bamyası 1-1,5 cm iriliğe, Sultani Bamya 3-4 cm iriliğe ulaşınca toplanmalıdır. Tohuma bırakılalanlardan hariç bu boyu geçen, bir önceki hasattan unutulan bamyalar varsa (kartlaşmış olanlar)  onlarda toplanmalıdır. Çünkü bitkinin kaynaklarını tüketerek verimi düşürür.

​

Bamyanın en güzel yanlarından birisi toprak konusunda çok seçici olmaması, çok fazla sulama ihtiyacı gerektirmemesi, külleme, yaprak biti ve yabancı ot ile mücadeleden başka fazlaca zirai mücadele istememesidir. Hobi bahçesi sahipleri için tevsiye niteliğinde olmakla beraber; günlük, eeeen geç iki günde bir toplanması(bilhassa çiçek bamyasının), toplama işlemi sırasında parmaklara batan dikenlerle beraber ilk 3 parmakta oluşan deformasyon, bamyanın vücudun açık yerlerine değen yerleri kaşındırması bamya üreticiliğinin cilveleridir. Bununla beraber ipe dizmek suretiyle kurutup, kışın tüketirken yaşayacağınız bu mutluluk çektiğiniz meşakkate değecektir. (Önceden hiiiiç sevmezdim, hobi bahçemizde kendimiz yetiştirmeye başladığımızdan beri müptelasıyım. Kurutulmuş kışlık stoklarımız da full :))

​

Kabak:

Kabakları yazlık kabaklar (Sakız, Girit, Su ve Asma kabağı...), kışlık kabaklar ( Bal, Kestane ve diğer iri kabaklar) ve süs kabakları şeklinde 3 grupta inceleyebiliriz.

​

Ilıman iklim sebzesidir. Gelişim dönemlerinde fazla sıcakları ve soğukları sevmez. Sıfır derecede zarar görür. 10 derecenin üstünde iyi gelişir.  Bu yüzden açık tarla yetiştiriciliğinde tohumlar don olayları bittikten sonra  dikilmelidir.  10 derecenin altında ve güneş görmeyen yerlerde gelişimini tamamlayamaz. Güneş gereksinimi fazladır. Mahsule yatma döneminde ise sıcağı sever. 

Toprak konusunda çok seçici olmamakla beraber kumlu toprakları sevmez.  Hobi bahçenizde bal kabağı yetiştirmeyi düşünüyorsanız  yanmış ahır gübresi bulundurmanız çok iyi olur. 

Toprak yapısı ve bitkilerin gelişme durumuna bağlı olarak kökler 1-1.5 m yanlara doğru uzar. Yazlık kabakların kökleri toprağın 30 cm, kışlık kabaklardan Bal ve Kestane kabaklarının kökleri 1-1.5 m derinliğe kadar inebilir. 

Yazlık kabaklar (Sakız ve Girit) tekli masura şeklinde yetiştirilir. (Sıra üzeri 60-80 cm, sıra arası 100-120 cm) Bal kabakları ise ocak usulü yetiştirilir. (Sıra üzeri 120-1500 cm, sıra arası 250-300 cm) Tohum, toprak tavındayken  2-3 cm derine dikilir, üzeri ince toprakla veya harçla kapatılır. Tohumun üzeri kaymaklaşmamalıdır. Yaklaşık 1 hafta sonra çimlenme olur. 25-30 cm olduktan sonra ilk çapalaması yapılarak toprağın havalanması sağlanır ve boğaz doldurması yapılır. Yine bu dönemde sürgün uçları kesilerek bitkinin dallanması sağlanır. Bitkinin gelişim sürecine göre yabani otlarla mücadele etmek için ikinci, üçüncü çapa yapılır.

​

Gelişim döneminde (havalar çok sıcak ve kurak gitmezse) çok fazla sulamaya gerek yoktur. Meyve tutumu olduktan sonra bilhassa meyve irileşmeye başlayınca sık aralıklarla (3-4 günde bir) yapmak gerekir. Kabak bitkisinin suya gereksinimini sabah ve akşamları yaprağının sarkmasından (şemsiye gibi kapanmasından) anlayabilirsiniz.

​

Yazlık sakız ve girit kabak çeşitlerinde gövde dik ve yarı yatık olarak büyür. Bitki 50-100 cm’lik bir çap içinde toplu görünümdedir.   Sakız ve Girit kabakları hasat zamanı ince uzun, 10-25 cm uzunlukta ve 3-10 cm çapındadır. Kışlık bal kabakları ise uzun silindirik, yuvarlak, basık yuvarlak ve armut şekillerinde olabilir. Bal kabaklarının kabuk rengi sarı, turuncu, turuncu sarı ve turuncudur. Et rengi ise açık turuncudan koyu turuncuya kadar değişebilir. Kabuğu düz olanlar yanında oluklu ve dilimli olanlarda rastlanır. Ortalama meyve ağırlığı 5-60 kg arasındadır

​

Hasat olgunluğuna gelmiş kışlık bal ve kestane kabakları bitki üzerinde yapraklar sararıp kuruyuncaya kadar bekletilir. Mevsim sonunda sonbaharın ilk donları başlamadan ve meyve üzerine kırağı düşmeden kabaklar toplanmalıdır.

​

Zirai mücadele bakımından külleme ve zararlı otlarla mücadele önemlidir.  

​

​

Karpuz:

Sıcak iklimlerde yetişir. Soğuklardan zarar görür. Bitki gelişim için ideal sıcaklık 12 derecenin üzeridir. Tohum dikimi don olayları tamamen geçtikten sonra yapılmalıdır.

​

Toprak olarak kumlu tınlı ve tınlı kumlu toprakları sever. Yanmış ahır gübresi ile organik olarak zenginleştirilmiş topraklar  gelişimi açısından çok faydalıdır.

​

Karık usulü dikim yapılacaksa sıra arası 2 m, sıra arası da 80-100 cm mesafe bırakılmalıdır. Kabak gibi ocak usulü dikimlerde 3 er tohum dikimi yapılır. Üstü 3-5 cm toprakla örtülüp hafifçe bastırılır.  Bitkinin çimlenmesinden sonra gelişimi en düzgün olan bırakılarak diğerleri seyreltilir. Fide usulü dikim yapılacaksa bitki şaşırtma yapıldıktan sonra can suyu verilir. Meyve tutumunun 5-6 cm ye ulaştığı döneme kadar çok fazla suya gereksinim duymaz bu yüzden bitki gelişim sürecinde kadar çok fazla su verilmesi gelişmeyi olumsuz etkiler. Yabancı otlarla mücadele etmek ve toprağı havalandırmak amacıyla çapa yapılır. Bitki kol atmaya başladıktan sonra çapalama yapılmaz. 

​

Meyvenin olgunlaştığının 3 ana göstergesi: Karpuzun kabuğunun olgunluk parlaklığına ulaşmış olması, karpuzu besleyen sap ucunun incelmiş olması ve sap ucundaki 2 kulakçığın kurumuş olması.

​

İklim ve toprak durumuna göre 10-15 günde bir sulanmalıdır. Sulanırken kök boğazında su göllenmemesine dikkat edilmelidir. Yanmış ahır gübresi kullanılmalıdır. Kaliteli tohum kullanılarak sağlıklı bitkiler elde edilmelidir. Bununla beraber zararlı otlarla mücadele edilmelidir. Tabi bunlar sadece kültürel önlemlerdir.  Fusarium solgunluğu gibi mantar hastalıkları  filiz ve yaprak kuruluğuna, bitkinin kurumasına sebep olur. Kırmızı örümcekler, yaprak bitleri, karpuz telli böceği (Aynı uğur böceğine benzer ama daha turuncumsu bir görüntüsü vardır.) gibi zararlılar 

​

​

​

Kavun:

Sıcak ve ılıman iklim sebzesidir. Gelişme döneminde 20 derece ile 30 derece arasında sıcaklık ister. Güneş gereksinimi fazla olduğu için gölge ve yarı gölge alanlara dikilmemelidir. Işık ve sıcaklık isteği karşılanmasya gelişimi yavaşlar.

​

Kumlu-tınlı, milli-tınlı, su tutma kabiliyeti çok iyi, geçirgen, iyi direne edilmiş, organik maddece zengin toprakları sever. Killi topraklar geç yetiştiricilik, kumlu topraklar erkencilik için idealdir. Köklerin toprağa iyi yayılması için sonbaharda toprak 40-50 cm derinden işlenerek toprak hem havalandırılmalı hem de toprağın su tutma kabiliyeti arttırılır.  Don olayları tamamen geçtikten sonra toprak sıcaklığı 15 derece civarındayken tohum ekimi için ideal zamandır.

​

Eğer hobi bahçenizde her sene kavun yetiştirmeyi düşünüyorsanız münavebeli ekim hem hastalıklardan korunmak için hem de verimlilik açısından uygun olacaktır. Her sene aynı yere ekim yapılıyorsa toprak organik maddece zenginleştirilmelidir. Bunun için sonbaharda yanmış çiftlik gübresi idealdir. Karık usulü dikimlerde karpuzda olduğu gibi sıra arası 2 m.  sıra üzeri 80-100 cm idealdir. Ocak usulü dikimlerde her ocağa 3-4 tohum dikilip tohumların üzeri  3-4 cm toprakla örtülür. Çıkan fidelerden gelişimi güzel olan fide bırakılır diğerleri seyreltilir. Eğer erkencilik düşünülüyorsa fide usulü dikimler 10-15 gün erkencilik sağlar.

​

Karpuzda olduğu gibi sadece fide ile dikim yapılacaksa fidenin tarlaya şaşırtma yapıldığı anda can suyu verilir. Havalar çok kurak gitmezse meyve tutumuna kadar (kavunun meyvesi 4-5 cm iriliğe ulaşıncaya kadar) fazla sulamaya gerek yoktur. Meyve bu iriliğe ulaştıktan sonra 10-15 günde bir sulama yapılmalıdır. Sulama yapılırken bitki kökünün ve meyvenin suyla temas ettirilmemesine dikkat edilmelidir. 

​

Bitki kolları gelişmeye başladığı döneme kadar yabancı otlarla mücadele ve toprağın havalandırılması amacıyla çapalama yapılır. Bitki kol attığı dönemden sonra çapalama yapılmaz.

​

Külleme (kükürt kullanılarak mücadele edilebilir), kırmızı örümcek, yaprak biti, mozaik virüsü türevleri, kavun kızıl böceği, karpuz telli böceği, kavun sineği başlıca mücadele edilecek unsurlardır. kaliteli (ve sertifikalı) tohum kullanımı, sulama teknikleri, çürümüş yaprak ve meyvelerin uzaklaştırılması gibi kültürel önlemlerle beraber zirai tedbirlerle de mücadele edilebilir.

​

​

​

Karnabahar:

Baş (taç) kısmı sebze olarak tüketilen kış sebzesidir. Bu kısım güneş ışığına göre beyaz, krem ve sarı renklerde olabilir.  Gelişme esnasında 15-20 derece ihtiyaç duysa da taç oluşturmanın belli bir döneminden sonra düşük sıcaklığa ihtiyaç duyar. Düşük sıcaklıklara dayanıklıdırlar ama baş oluşturma evresinde sıfır derecenin altını sevmezler. Taç oluşumunda sıfır derecenin altındaki sıcaklıklar karnabaharın

 taç kısmının görüntüsünü bozar.

​

Toprak konusunda çok seçici değildir ama su tutma kapasitesi yüksek, drenajı iyi yapılmış orta ağırlıktaki organik maddece zengin tınlı topraklarda gelişimi ve verimi iyidir. Genellikle fide usulü dikilir. Karnabaharın tohumdan şaşırtma yapılacak fide haline gelmesi 4-5 haftayı bulur. Fideler yastıktan tarlaya şaşırtma yapılırken 7-8 yapraklı düzgün gövdeli ve sağlıklı fideler seçilmelidir. Ticari yetiştiricilikte olduğu gibi gelişimi zayıf, hafif sararmış yapraklı fidelerin taç kısımları küçük ve gevşek kalmaktadır. Sıra arası 60-80 cm, sıra üzeri 30-40 cm ideal dikim aralığıdır. Dikimi mayıs, haziran, temmuz aylarına getirilmeli, dikimde can suyu verilmeli, 3-5 gün sonra da salma sulama yapılmalıdır. Dikimden 2 hafta sonra ilk çapa ile yabancı otlarla mücadele edilir. İlk çapadan 2-3 hafta sonra 2. çapa yapılır.

​

Münavebeli dikim yapılmalıdır.  Fusarium solgunluğu, külleme, mildiyö başlıca hastalıklarıdır. Lahana kelebeği, yaprak bitleri ve bitki öz suyunu emen diğer böcekler de başlıca zararlılarıdır. Kültürel ve zirai yöntemlerle mücadele edilir. 

​

​

​

Turp:

Büyüklüklerine, şekillerine ve renklerine göre değişik turp çeşitleri vardır.  Kazık-yumru köklü bitki grubundandır.  Kazık kökler 10 ile 35 cm arasında büyüklüklere ulaşabilir. Kazık kökler turpun çeşidine göre ilerleyen dönemlerde yumru haline dönüşebilir. Eğer yumru üzerinde yan kökler oluşursa bu istenmeyen durumdur, meyve kalitesini düşürür. Bu durum toprağın yapısı ile direkt alakalıdır. Toprak yapısının ağırlaşması şekil bozuklukları, çatlama, çatallaşma ve acılaşmaya sebep olur. Bu yüzden hafif bünyeli, derin geçirgen, tınlı topraklarda yetiştirilmelidir. 

​

Tohumla üretilirler. Tohumlar çimlenebilmek için 12-15  derece sıcaklığa ihtiyaç duyarlar. Gelişim döneminde 14-15 derece sıcaklık idealdir. Bu sıcaklık değerlerinin artması yapraklanmanın  artmasına, turpun küçük kalmasına sebep olur. Genc devrede düşük sıcaklıklar turp oluşturmadan sürgün ve çiçek oluşturmaya sebep olur.

Ekim yapılacak alanın toprak yapısı iyi analiz edilmeli; ekim için hafif bünyeli, derin geçirgen, tınlı topraklar seçilmelidir. Toprak çok iyi işlenmeli, organik olarak zenginleştirilmelidir. Tohum dikiminden sonra tohumun üzeri 2-3 cm ince toprakla örtülmelidir.

Fındık turplarının genellikle  tahta ve tavalarda, ağustos ayında, sıra arası 10-15 cm, sıra üzeri 3-5cm mesafe ile dikilmesi uygundur.

Bayır ve kestane turplarının genellikle tavalarda veya masuralarda sıra üzeri 30-40 cm, sıra üzeri 10-15 cm mesafe ile dikilmesi uygundur.

​

​

​

Havuç:

Toprak istekleri bakımından turp gibi seçicidir. Bu yüzden hafif bünyeli, derin geçirgen, tınlı ve iyi işlenmiş topraklarda yetiştirilmelidir. Bu tip topraklarda ürün kalitesi yüksek olur. Eğer hobi bahçenizin toprak yapısı havuç için istenilen yapıda değilse örneğin, ağır, killi tınlı, killi yapıda ise havucun yıkanması, dezenfekte edilmesi, sofralık estetik görüntü kazandırılması zordur. Bu yüzden konservelerde kullanılabilir.

Sıcaklığın hem verim hem havucun renk alması yönünden önemi yadsınamaz.  Aşırı yağışlı ve  10-15 derece sıcaklıklarda yetişen havucun rengi yeterli koyulukta değildir. Bu yüzden ilkbahar ekimlerinde bitki yaprak gelişimini öncelediğinden kök gelişimi zayıftır.  Gelişimi için ideal sıcaklık 20 derecedir. Yüksek sıcaklıklarda havucun kök gelişimi kısa olur, istenilen boya ulaşamaz.  -5 derece soğuğa kadar dayanır.

 

Tohumu geç çimlendiğinden yabancı ot temizliği her evrede çok önemlidir. Havuç gibi tohumu küçük olan sebzelerin tohum ekimlerinde ekilecek alanın toprağının inceltilerek tohumun toprakla temas etmesi önemli bir husustur. Bununla beraber ekim derinliğinin 2-3 cm olmalıdır. Çimlenen tohumlar seyreltilirken sıra arası 30-40 cm, sıra üzeri 5-10 cm arası mesafe gözetilir. Tohumların çimlenmesi için optimum sıcaklık aralığı 10-12 derecedir. Bu derecenin altında çimlenme gecikir. Çimlenmenin gecikmesi tohuma zarar vermez. Toprak sıcaklığı istenilen aralığa gelince tohumlar uyanır.

Seyreltme çimlenme tamamlandıktan sonra ve bitkiler 2-3 yapraklı olduğu dönemlerde yapılır. Seyreltme yapılırken köklerin zarar görmemesine dikkat edilir.

​

Hobi bahçenizde havuç yetiştirmeyi düşünüyorsanız sulama politikası yüzünden  havuç yetiştireceğiniz bölgeyi izole etmeniz gerekebilir. Çünkü diğer sebzelere göre daha dikkatli sulama politikası gerektirir. Bitkinin ilk ve ikinci evresinde sulama çok önemlidir. İlk evrede sulama yeterli gelmezse havucun kök boyunun kısa kalmasına, ikinci evrede sulama yeterli gelmezse havucun kök kalınlığının istenilen seviyeye gelememesine sebep olur. Bu arada aşırı sulama yapılması ise havucun çatlamasına sebep olmaktadır.

​

Münavebeli dikim önerilir. (Soğan, domates, marul...) Maydanoz, fasulye, tahıl ekimi yapılan yerlere ekim yapılırsa yeterli verim alınamaz.  Başlıca zararlıları köstebek ve havuç sineğidir.

​

​

​

Lahana:

Lahanalar serin iklim sebzeleridirler. 15-20 derece ideal yetiştirilme sıcaklıklarıdır. Yüksek sıcaklıklar ürün kalitesini düşürür. Bu yüzden en kaliteli üretim sonbahar-kış döneminde yapılır. Çiçeklenme dönemlerinde düşük sıcaklıklara ihtiyaç duyarlar.  Lahanalarda 25 derecenin üzerinde büyüme durur, -8 dereceye kadar soğuklara dayanabilirler.

​

Lahanalar toprak konusunda çok seçici olmamakla beraber; su tutma kapasitesi iyi, organik maddece zengin, tınlı, kumlu tınlı topraklarda verimi iyidir. 

​

Tohumdan üretim yapılacaksa tohum ekimi Mayıs-Ağustos aylarına kadar yapılabilir. Ekim gecikirse başbağlama gecikir. Sıra üzeri 50-70 cm, sıra arası 45-60 cm ideal dikim aralığıdır. Sıkışık dikimlerde başlar küçük kalır. Esas yerlerine dikimden sonra can suyu verilir. Genel olarak suyu çok severler. Sonbahar-kış yağışlarının  düzenli olduğu dönemlerde sulama yapılmasına gerek yoktur. Yabancı otlarla mücadele etmek ve kaymaklaşmış toprak tabakasını kırmak için birkaç kere çapa yapılır.

​

Münavebeli dikim yapılır.

​

Başlıca zararlıları yaprak bitleri ve lahana kelebeğidir.

​

​

​

​

​

Patates:

İlkbaharda don olayları tamamen geçtikten sonra toprak ısısı 8-10 dereceye ulaştığında dikimi yapılır.

​

Patates ekimi yapılmadan önce toprağın  yapısına göre (killi topraklarda: sonbaharda-derin, kumlu topraklarda: ilkbaharda-yüzlek) toprağın çok iyi işlenmesi gerekir. Kumlu tınlı, killi tınlı topraklarda iyi gelişim gösterir. Aynı yere ard arda patates ekimi verimi önemli ölçüde olumsuz etkiler. Bununla beraber hastalıklar artar. Bu yüzden münavebeli dikim yapılmalıdır. Ekim nöbeti için toprağı azot ve humus bakımından zenginleştiren bitkiler tercih edilmelidir. (Baklagiller, hububat vs.) Patates çiftlik gübresini çok sever.

​

Sıra arası 70-75 cm, sıra üzeri 20-40 cm ideal dikim aralığıdır. Dikim derinliği ise 2-5 cm arasıdır. Tohum olarak ortalama 6 cm çapında gözleri uyanmış, filizleri yeşermiş yumrular kullanılmalıdır. (Tercihen sertifikalı tohumluklar kullanılmalıdır.)

​

Patates çok bakım ister. Bitkinin boyu 10-15 cm olduğunda ilk çapa yapılmalıdır. İlk çapa ile hem yabancı otlarla mücadele edilir, hem toprak havalandırılır ve bitkinin kök boğazı doldurulur.  Kök boğazı doldurma işlemi her çapa ile yinelenir. 2-3 hafta aralıklarla  çapalama yapılır.

​

Karıkla sulama en yaygın sulama şeklidir. İlk sulama bitkide yumrular ilk oluştuğu dönemde yapılır. Mevsim ve hava şartlarına göre 2-3 haftada bir sulanmalıdır. Alt yapraklar sararmaya başladığında bitkinin suya ihtiyacı olduğu anlaşılır. Yeterli düzeyde sulama yapılmazsa memeli ve çatlak yumrular oluşur. 

 

Yaprak sapları kuruyup sarardığı zaman hasat zamanı gelmiş demektir. Yine de emin olmak için bitkinin kök boğazı eşelenir, yumrulara bakılır, yumrular ideal boğa ve renge ulaştığı zaman hasat yapılır. Hasattan sonra tabanda yumru kalırsa seneye yeniden filizlenir.  Hasat işlemi sırasında toprak tavında olmalı ve yumrulara zarar verilmemelidir.

​

Patates üretiminde sertifikalı tohum önemlidir. Çünkü birçok bakteriyel hastalık önceki dönemlerde kültürel yöntemlerle alınan tohumluk yumrularla taşınmaktadır. Tohumsal yumru kullanılacak ise hastalıklı veya hastalık belirtileri olan yumrular kesinlikle kullanılmamalıdır. Özellikle münavebeli ekime dikkat edilmeli ve aynı yere ekim yapılmamalıdır. Ekimler ıslak toprağa yapılmamalı, hastalık belirtisi gösteren yumrular veya yapraklar, bitki kalıntıları ortamdan uzaklaştırılmalıdır.

 

 

​

​

Soğan:

Gelişim evresinde (12-17 derce arasında) serin, baş bağlama döneminden hasat zamanına kadar yüksek sıcaklıklara (25-30 derece) ihtiyaç duyarlar. gün ışığına gereksinimleri fazladır.

​

Soğan su tutmak kapasitesi yüksek, kök gelişimi için gevşek yapıdaki kolay işlenebilir hafif toprakları, tınlı, hafif killi, humuslu toprakları sever.  Münavebeli dikim (baklagiller)  yapılmalıdır. Hobi bahçenizde aynı yere üst üste gelen senelerde ekim yapılmamalıdır.  Değişik yerlere dikim yapılması verim açısından önemlidir.

​

Arpacık Soğan:

Tohum ekilecek alanın önce masura olarak hazırlanması gerekir.  Serpme usulü tohum toprağa serpilir. İnce bir tabaka oluşturacak şekilde tohumların üstü toprakla kapatılır. Yağmurlama usulü sulama yapılır. 1-2 hafta içerisinde tohumlar çimlenir. Hasat amanı fındık veya ceviz boyuna gelir yaprakları sararır. Hasat yapıldıktan sonra 2- 3 gün güneşli ortamda toprak üzerinde bekletilir. İyice kuruduktan sonra başın 1-2 cm üzerinden kesilerek başsoğan üretimi için saklanır. (İstenilirse yemeklerde kullanılır.)

​

Soğanın bahçenize ekimi 2 şekilde yapılabilir.

Soğan doğrudan tohumla ekilecekse:

30' ar cm mesafe ile sıralar açılıp bolca tohum bırakılır.  Çimlenmeye 2 hafta sonra ilk çapa, 4 hafta sonra toprağı gevşetmek amacıyla 2 çapa yapılır. 2. çapa ile beraber 5-10 cm aralıklı olarak seyreltme yapılır. Mevsim şartlarına göre şubat ve mart aylarında dikim yapılır.

Arpacık soğandan ekilerek başsoğan yetiştirilecekse:

10-15 cm yüksekte masuralar oluşturulur. 30 cm sıra arası, 10 cm sıra üzeri olmak üzere 2-3 cm derinlikte açılan çizilere arpacık soğan dikimi yapılır.

​

Baş bağlamadan olgunlaşmaya geçene kadarki dönem su gereksinimleri çok fazladır. Haftada bir kere sulanmalıdır. Hobi bahçeniz için küçük bir alanda ekim yapacaksanız yağmurlama usulü sulama yapmanız önerilir. Aşırı sulama zararlıdır. Olgunluk devresinde sulama kesilir.  Arpacık soğan dikildikten 1 hafta sonra çimlenmeye başlar.  2. hafta zararlı otlarla mücadele etmek ve toprağı kabartmak için birinci çapa yapılır. Birinci çapadan 3-5 hafta sonra da ikinci çapa yapılır. 

 

Zararlılarla mücadele etmek için arpacık soğanlarını dikmeden önce ilaçlamalı ve münavebe planına göre dikim yapılmalıdır.

​

​

​

Çilek:

Soğuğa -10 dereceye kadar dayanabildiği için ülkemizin hemen hemen her yerinde rahatlıkla yetiştirilebilir. Çeşidi çok bir bitkidir. Bu sebeple bulunduğunuz bölgeye uygun türü diktiğiniz zaman gerçek oranda verim elde edebilirsiniz. Her yerde yetiştirilebiliyor olması her türün her yerde aynı oranda çilek vereceği anlamına gelmez. Şöyleki: Çilekte gün uzunluğu süresi çok önemlidir. Çileğin bazı türlerinde; uzun günlerde kol  gelişimi, bazı çeşitlerinde de çiçek gözü gelişimi fazla olur. Bu sebeple gün uzunluğu çilekte verim için çok önemlidir. Sıcaklığın -10 dereceden daha soğuk olduğu yerlerde bitkinin üzeri kuru yaprak, saman veya biraz yükseklik kazandırarak sera naylonu ile örtülmelidir. Hem erkencilik için (15-25 gün) hem de dondan korunmak için Hobi bahçenizde çilek yetiştiriciliği için küçük bir sera yapmayı düşünebilirsiniz.

​

Çilek süzek, kumlu tınlı ve hafif toprakları sever.  Bu tip topraklarda kökleri 60-70 cm derinliklere kadar iner. Killi ve ağır topraklarda kök gelişimi yataydır. Kireçli toprakları sevmez.  Çilek dikilecek toprak iyi işlenmeli çiftlik gübresi ile zenginleştirilmelidir.  Damla sulama tesisatı çekildikten sonra 60-70 cm genişliğinde, 20-30 cm yüksekliğinde masuralara hazırlanır.  Yabancı otlarla mücadele etmek, ürün kalitesini arttırmak ve erkenci ürün elde etmek için masuralarda malçlama yapılır. Malçlama için siyah plastik, saman veya çam iğneleri gibi materyaller kullanılır. 25-30 cm sıra üzeri, 30 cm sıra arası ideal dikim aralığıdır.  Yaz dikimlerinde bu ara daha da uzun bırakılabilir. Çilek bitkisinin bütün mevsimlerde dikimi yapılabilir. 

​

Bahar dikimi mevsim ve coğrafi şartlar göz önünde bulundurularak genellikle Nisan ayında yapılır. Bitki dikimden itibaren ilk 1-2 ay içerisinde çiçek açarak meyve verir.  İlk sene verimi bir sonraki seneye göre oldukça düşüktür.  Bu yüzden bahar dikiminden hemen sonra çilek hasadınızın düşük olması sizi üzmesin. Yerini sevmediğini veya yanlış çilek türünü diktiğinizi düşünmeyin.

 

Yaz dikiminde dikimden önce fideler 1 gün suda bekletilirse ve 2-3 genç yaprak bırakılarak dikim yapılırsa daha iyi sonuçlar alınır. Dikimden sonra cansuyu verilir. Dikimden itibaren 2 hafta boyunca günde mutlaka birkaç defa sulanmalıdır.  En ideal sulama metodu damla sulama ile yapılan sulamadır. Damla sulama sistemi yoksa yağmurlama usulü sulama yapılabilir. Aşırı sulama mantar hastalıklarına ve çürümelere  sebep olur.  İlk 1 hafta içerisinde açan çiçekler kopartılır. Eğer hobi bahçenize başka bahçeden çilek fidesi taşıyacaksanız taşıdığınız fidenin üstündeki meyveleri ve çiçekleri koparıp dikim yaparsanız bitkinin toprağa tutunumunu ve bitki gelişimini öncelemiş olursunuz.

​

Sonbahar ve kış dikimleri daha çok Akdeniz Bölgesinde ısıtılan seralarda ve yüksek tünellerde yapılmaktadır.

​

Çilek bitkisi kol atarak büyür. Bu durum verimlilik açısından istenmeyen bir durumdur. Bu yüzden kol temizliği iyi yapılmalıdır.

​

Kırmızı örümcek, yaprak biti, kadılokması, danaburnu başlıca zararlılarıdır. Kök, yaprak ve meyve hastalıkları görülebilir. Bilhassa meyve çürüğüne karşı birkaç defa sistemik mantari ilaç atılmalıdır.

​

​

Nane:

Soğuğa karşı dayanıklı oluşu ve toprak konusunda çok seçici olmaması sebebiyle hemen hemen her yerde yetiştirilebilir.  Ilıman ve nemli iklimlerde bitki gelişimi daha iyidir. Sıcak ve kurak iklimlerde bitki boyu ve yaprak gelişimi zayıf olur.  Hobi bahçenizde nane dikimi yapacaksanız yarı gölge alanları seçmelisiniz.  Devamlı güneş alan yerlere yapılan dikimlerde bitki gelişimi durur, çiçeklenme artar, yapraklar gelişmez. 12-15 derece gelişimi için ideal sıcaklık aralığıdır. Bitkinin toprak altı kısımları etkilenmediği sürece aşırı donlara dayanıklıdır. 

​

Genel olarak toprak konusunda çok seçici değildir ama kumlu tınlı topraklarda iyi gelişim gösterir. Tohumdan, çelikten ve kök sürgünlerinden üretim yapılabilir.

​

Çelikten üretim yapılacaksa; yaprakları alınmış gövdelerden alınan 10-15 cm'lik çelikler  2-3 gözü dışarıda bırakılarak toprağa dikilir.  Üstleri hava alacak şekilde gölgelenir. Toprak iyice bastırılır. Bolca sulanır. Nane çok rahat çelikten köklendirilebilir.

​

Kökten sürgün ile üretim yapılacaksa; önceki senelerde dikimi yapılmış ama artık gövde yapısı itibari ile canlılığını ve diriliğini kaybetmiş, odunsulaşmış bitkinin saçak kökleri toprağa gömülür.

​

Her iki yöntemde de filizlenme oranı yüksek olacağından kök sürgünlerinin veya çeliklerin dikim aralıkları iyi ayarlanmalıdır. Her iki şekilde köklendirilen filizler asıl yerlerine taşınabilir. 

​

Tohum ile üretim yapılacaksa; tohumlar iyi işlenmiş toprağa serpildikten sonra küreğin tersi ile veya tahta ile serpilen yüzeye hafifçe vurularak tohumların toprakla teması arttırılır. Daha sonra tohumların üstü çok ince harç ile kapatılır. Aynı şekilde toprak yine kürekle veya tahta ile sıkıştırılır. Nane tohumları çok küçüktür. Bu sayede hem tohumların toprakla temas yüzeyi arttırarak çimlenme oranı arttırılır, hem de karınca gibi tohum toplayıcılara karşı önlem alınmış olur.

​

​

Mısır:

10-12 derecede çimlenmeye başlar, 15 derece de çimlenme hızlanır. 40 dereceden sonra çimlenme biter. Her ne kadar üreticiler mısır bitkisinin sıcak gecelerde iyi gelişme gösterdiğini düşünse de,  bitki için en ideali serin geceler, güneşli günler ve orta sıcaklıklardır.

​

Mısır bitkisinin suya en çok ihtiyaç duyduğu ay Temmuz ayıdır. Daha sonra sırasıyla Ağustos ve Haziran aylarıdır. Tozlanma zamanı su ihtiyacı karşılanamazsa tane bağlama oranı düşer.

​

Gerekli bitki besin maddelerini ihtiva ettiği sürece mısır bitkisi toprak konusunda çok seçici değildir.  Ama yine de derin işlenmiş, su tutma kapasitesi yüksek, tınlı topraklar bitkinin gelişimi için en ideal topraklardır. Toprak sıcaklığının 15 dereceye geldiği Nisan ortaları, Mayıs başları ekim için en ideal zamandır. Tohumlar yüzeyin 5 cm altında kalacak derinlikte dikilmelidir. Eğer hobi bahçeniz için tek sıra dikim yapacaksanız 20 cm aralık bırakarak dikim yapmanız idealdir. Sıra arası dikimler için 60-70 cm aralık bırakılmalıdır.

​

İlk çapa, bitkinin 4-5 yapraklı döneme girdiği 2 . hafta sonunda yapılır. Yabancı otlar alınır, toprak havalandırılır, özellikle bitkinin köklerine zarar vermekten ve kök boğazının kapanmasından kaçınılır. 

İkinci çapa, bitkinin 8-10 yapraklı döneme girdiği ,40-50 cm boya ulaştığı dönemde yapılır. Bu çapa ile birlikte destek köklerinin üzeri doldurulur. Mısır bitkisinin ilk gelişim döneminde su, ışık ve besin maddeleri yönünden  yabancı otlarla mücadele güzü yetersizdir. Bu yüzden  her iki çapada da yabancı otlarla ciddi bir  mücadele gereklidir.

​

Tepe ve koçan püskülü çıktığı andan itibaren mısır bitkisinin suya en çok ihtiyaç duyduğu dönemdir. İlk sulama ikinci çapadan hemen sonra, yani bitki boyu 40-50 cm' ya ulaştığında; ikinci sulama ise bitkinin tepe ve koçan püskülü çıkmadan hemen öncesinde yapılmalıdır.

​

Başlıca zararlıları yaprak kurdu, koçan kurdu, sap kurudu, yeşil kurt, yaprak bitleri, kırmızı örümcektir.

 

Mısır, koçan bağlayıp tane oluşturduktan sonra, özellikle tepe kısmı iyice kapalı olmayan koçanlar kargalar vb. kuşlar tarafından açılmakta ve taneler yenmektedir. Bunun önüne geçmek için; Rüzgardan ses çıkaran aletler yapmak, güneşte parlayan levhalar ve kendi ölülerini asmak, korkuluklar dikmek ve tüfekle korkutma gibi metotlar izlenebilir belki ama hobi bahçeciliğinde bir pet şişeyi ikiye bölüp (mantar ve küf oluşumunu engellemek için delikler açarak) olgunlaşan mısır koçanlarına geçirmek daha insancıldır. Böylelikle bu tip kuşlar mısır koçanlarına zarar veremez.

​

​

Bakla:

Bakla ılıman iklim bitkisidir. Yağışlı ve rutubetli iklimleri sever. Tohum, toprak altı çimlenme döneminde -4 dereceye kadar soğuklara dayanabilir. Tohumun toprakta çimlenebilmesi için en uygun sıcaklık 10-15 derece arası; bitkinin gelişim dönemi için en uygun sıcaklığı aralığı ise 9-19 derece aralığıdır.

 

Kış aylarının soğuk geçtiği bölgelerde ekim işlemlerinin Mart – Nisan aylarında; geç don olayların yaşandığı bölgelerde ise Mayıs ayında yapılması uygundur.

​

Turfanda ürünlerde ise nispeten daha ılık kış şartlarına sahip olan Akdeniz ve Ege Bölgelerinde, deniz iklimine yakın olan yetiştirme bölgelerinde Ekim ayı ortalarında başlayarak kasım ayı sonuna kadar yapılan ekim yapılabilir.

 

Toprak konusunda çok seçici değildir. Derin, geçirgen, organik madde bakımından zengin tınlı ve killi toprakları sever.  Çimlenme döneminde aşırı yağış verimi düşürür. Serpme usulü, sıra üzeri, ocak usulü dikilebilir.  Çimlenmeyi arttırmak için dikim yapmadan bir gün önce tohumlar suda ıslatılmalı veya nemli bir bezde bekletilmelidir. Dikimden sonra havalar aşırı kurak geçerse çimlenmeden önce bir kere sulama yapılmalıdır. Meyve bağladıktan sonra düzenli sulama yapılması verimlilik açısından önemlidir.

Ocak usulü dikimlerde 40-50 cm aralıklarla ocaklar açılarak takribi 5-8 cm derinliğe 3-4 tohum bırakılır üstü hafifçe örtülüp bastırılır.

Sıra üzeri dikimlerde sıra üzeri 15-20 cm, sıra arası 60-70 cm dikimler idealdir.

Dikimden 2 hafta sonra çimlenme başlar, çimlenmeyi müteakip bitkinin boyu 8-10 cm ye ulaşınca ilk çapa, bitki çiçeklenmeden önce de ikinci çapa yapılır. Çiçeklenme döneminde yapılan çapalama Çiçeklerin dökülmesine sebep olabilir.

​

Ispanak:

Ispanak serin iklim sebzesidir. 15-20 °C arasındaki sıcaklıklar bitki gelişiminin en ideal olduğu dönemlerdir. Ispanak bitkisinin ekimi yaz sonlarında, kış aylarında ve ilkbahar aylarında yapılabilir. Bu sebeple hobi bahçenizde normal sebze hasatlarınızdan hemen sonra ikinci ürün olarak yetiştirmeyi düşünebilirsiniz. 

​

Organik maddece zengin(taze gübre atılmamalıdır), kireç oranı yüksek, hafif killi, kumlu killi toprakları sever. İkinci ürün olarak ekimi yapılacak bahçenizde ekim yapmadan önce bahçenizin iyice sulanması ve tava gelmesi beklenir. Sıra üzeri dikim yapacaksanız 20-25 cm sıra aralığı bırakmanız, sıra üzeri de 3-5 cm mesafeli dikim yapmanız idealdir. Serpme usulü dikim yapacaksanız bu sıklık biraz daha arttırılabilir. Serpme usulü dikim yaparken çok sık dikim yapılması hem bitki gelişimini olumsuz etkiler hem de bitki zararlılarının ve hastalık etkenlerinin artmasına sebep olur.  Tohumlar toprak yüzeyinin birkaç cm altına kalacak şekilde ekim yapılır. Tohumun çimlenme süresi ekim yapılan mevsime göre 1 hafta ile 1 ay arasında değişkenlik gösterebilir.

​

Ispanak suyu sever. Mevsim yağışlarına göre haftada 1-2 kere sulanabilir. Mevsimsel yağışların çok olduğu dönemlerde sulama sıklığı azaltılır. Aşırı su bitkiye zarar verir. Damlama ve salma sulama ile sulama yapılabilse de bitki için en ideali yağmurlama ile yapılan sulamadır.

 

Önemli: Hastalık ve zararlılar mücadele için asla tarım ilacı kullanılmamalıdır. Yapraklarında kalan  ilaç kalıntıları yıkamayla geçmeyeceği gibi insanlar için zararlı olabilir. Bunun yerine yaprak bitlerini önlemek için sık aralıklarla sabunlu su püskürtülebilir. Salyangozların zararlarından korunmak için fidelerin etrafına meşe odunu külü serpilebilir. Nemli ve rutubetli ortamlar oluşturacak şekilde sık sulama yapılmamalı, sık ekimden kaçınılmalı ve kaliteli tohum kullanılmalıdır.

​

Sarımsak:

Yetiştirme döneminde  15-20 °C sıcaklıklara ve yüksek neme ihtiyaç duyarlar. Dişlerin ve başın oluşumundan sonra yüksek nem hastalıklara sebep olur. Sıcaklık değişimleri bitkinin yaprakları üzerinde sararmalara ve bitki gelişiminin yavaşlamasına sebep olur. 

​

Toprak konusunda çok seçici değildir. Sarımsak, bitki besin maddeleri ve organik maddelerce zengin hafif karakterli, humuslu topraklarda iyi gelişim gösterir. Yanmamış çiftlik gübresinden kaçınılmalıdır. Hobi bahçenizde sarımsak ekimi yapacağınız yeri ekim yapmadan 3 ay önce yanmış hayvan gübresi ile  20-25 cm işleyerek hazır hale getirmeniz iyi sonuç almanız için önemlidir.

Dikim için metrekareye 80-100 sarımsak gelecek şekilde ve sarımsak dişlerin uç kısımları toprak üstünden görülecek şekilde dikim yapılır. Sıra üzeri dikim yapılacak ise sıralar arası 25-30 cm, sıra üzeri 6-8 cm mesafe idealdir.

​

Sarımsak bitkisinin suya en fazla gereksinim duyduğu dönem gelişim dönemidir. Bu dönemde yeterli yağışı aldığı taktirde sulamaya gerek kalmayabilir.  Sulamanın gerekli olduğu hallerde yağmurlama sulama yapmak en başarılı sonucu verir. Hasat döneminde ise yağış istemez.

​

Hasat, bitkinin yapraklarının iyice sararmasından sonra yapılır.Bu dönem sahil kesimlerinde Haziran/Temmuz iç kesimlerde Eylül/Ekim aylarına kadar değişkenlik gösterebilir.

​

Roka:

Roka tohumlarının çimlenebilmesi ve bitki gelişiminin sağlıklı devam edebilmesi için sıcaklığın 10°C’nin üzerinde olması gerekmektedir. Değişken iklim koşullarına karşı çok hassas bir bitkidir. Yaz sıcakları ve 10°C’nin altındaki sıcaklar bitkinin sebze olarak tüketilen yapraklarının aromatik yapısını bozarak acılaştırır.

Bu yüzden hava sıcaklıklarının çok yüksek veya çok düşük olmadığı ilkbahar ve sonbahar ayları ürün kalitesinin en yüksek olduğu dönemlerdir. Nem ve yaprak kalitesi doğru orantılıdır. Yeterli nemin olmadığı dönemlerde yapraklarda küçülme ve aromatik yapıda bozulmalar meydana gelir.

​

​

Roka iklim konusunda olduğu gibi toprak istekleri bakımından da seçici bir sebzedir. Ağır bünyeli ve killi toprakları sevmez. Organik maddelerce zengin ve kumlu-tınlı toprakları sever.

​

Batı ve güney bölgelerde açık tarla koşullarında bütün yıl boyunca yetiştirilebilir. Soğuk bölgelerde ise örtü altında yetiştirilebilir. Açıkta ağaç altı, yarı gölge alanları tercih edebilirsiniz.

15-20 cm sıra arası, 4-5 cm sıra üzeri ideal ekim aralıklarıdır. Tohumlar çok küçük oldukları için ekim yapılan yerin üstü yarım santimetre ince kum ile kapatıp hafifçe sulanmalıdır. İklim koşullarına göre ortalama 1 haftada  tohumlar çimlenir. İdeal nem ve sıcaklık şartlarında 1 ay sonra hobi bahçenizden rokalarınızı toplamaya başlayabilirsiniz. elverişsiz hava şartlarında ise bu süre 2-3 aya kadar çıkar.

​

Bezelye:

Bezelye serin ve nemli iklimleri seven, soğuğa dayanabilen bir bitkidir. Sıcak ve kurak havalardan hoşlanmaz. Bezelye ekimi için ideal toprak sıcaklığı 7-8 °C aralığıdır. Gelişme dönemindeki yüksek sıcaklık ve aşırı güneş çiçeklenme sürecini kısaltacağı için generatif büyümeye sebep olur. Sıcaklıkların 10 °C’nin altına düştüğü durumlarda ise danenin olgunlaşması gerçekleşmez.

​

Yetişme dönemi boyunca düzenli ve yavaş sulama  danenin yüksek kalitede oluşmasını sağlayacaktır. Danelerin olgunlaşma 30 °C ve üstüne çıkması durumunda tohumlar haşlanır.

​

Bezelye toprak konusunda seçicidir. Ağır topraklardan hoşlanmaz. Alüvyal ve su tutma kapasitesi yüksek, iyi draje edilmiş killi-tınlı toprakları sever. Erken üretim için kumlu-tınlı topraklar tercih edilir. 

​

Gövdenin ve meyvelerin ıslak toprak ile temasından kaçınılmalıdır. Bu sebeple de sebzenin sırıklar vasıtası ile yerden kaldırılması gerekecektir.

​

Tohum ekimi bölgedeki iklim şartlarına göre değişkenlik gösterebilir. Bu noktada Kasım ayından başlayarak Mayıs ayı sonuna kadar  ekiminin yapılması mümkündür.

Genellikle Şubat ve Mart aylarında ekim yapılmakla birlikte, Kasım sonuna kadar sonbahar çeşitleri, şubat ayından mart ayının ortasına kadar erkenci çeşitler, mart ortasından nisan başına kadar yarı erkenci ve geçici çeşitler, nisan ortasından sonra ise sıcağa dayanıklı çeşitlerin ekiminin yapılması doğru olacaktır.

​

Ekim sürecinin mutlaka toprak tavında iken yapılması ve tohumların ortalama olarak 3-5 cm derinliğe ekilmesi gerekmektedir.

Sırık türü çeşitlerin ekiminde ise sıra arası 50 – 80 cm, sıra üzeri ise 15 – 25 cm; düze ekilecek bezelyelerde ise sıra arası 20-30 cm, sıra üzeri ise 10-15 cm olacak şekilde aralıklarla tohum ekimi idealdir. Sırık türü ekimlerde bezelye tohumları masuraların boyun noktalarına ocakvari olarak ekilirler. Bu nedenle de her ocağa 4-5 adet tohum atılması gerekir.

​

Yeni çimlenen bezelye filizleri yabancı otlara karşı hassas oldukları için ilk çapa toprağı hafifçe havalandırmak ve yabancı otları temizlemek için  yüzeysel yapılır. İkinci çapa sonrasında Herek Verme işlemi yapılır.

​

Mevsimin yağışlı geçtiği dönemlerde, mevsim yağışlarına ilave olarak çiçeklenme öncesindeki dönem ve meyve tutumundan sonraki dönemde birer kez sulama yapılması gerekmektedir. 

​

Hasat zamanı gelen bezelyeler 2-3 gün içerisinde toplanması gerekmektedir. Havaların kurak geçtiği dönemlerde daneler çok çabuk olgunlaşırlar.

​

Enginar: ​

Enginar ılık iklimleri sever. Soğuk ve aşırı sıcaktan hoşlanmaz. - 5 dereceden sonra toprak üstü kısımları kısmen veya tamamen donar. Sıcak ve kuru hava şartlarında başlar iyi gelişmez. Sıcak havalarda hızlıca kartlaşır, çiçeklenir ve acılaşır.  Sıcak dönemlerde hasat devresi çok kısalır.

​

Enginar derin, serin, humusça zengin, iyi drene edilmiş, hafif nemli, tınlı, kumlu-tınlı, killi-tınlı topraklarda iyi gelişir ve iyi ürün verir. Hafif kumlu topraklarda daha erken ürün alınırsa da başlar küçük olur. Fazla nemli kili topraklarda ise çabuk kök çürüklüğüne yakalanır ve ömrü kısalır.

​

Enginarın tarlaya dikimi ağustos sonu veya eylül ayında yapılır. Dikimde genel olarak her bitki için yaklaşık 1 m. mesafe kalmasına dikkat edilir.  3 tip dikim yapılır. Bahar aylarında  yetişkin bitkilerin dip sürgünlerinin köklendirilmesiyle edilen köklü fidelerin dikimiyle, dinlenme halindeki enginar bitkilerinin toprak altındaki gövdesinden alınan ve üzerinde 3–5 adet göz taşıyan parçalarla ve toprak yüzeyine çıkmış, üzerinde az da olsa kök taşıyan dip sürgünlerinin doğrudan tarlaya dikilmesiyle yapılabilir. Dikimler en az sıra üzeri 1 m. sıralar arası 1 m. olacak şekilde ocak usulü yapılmalıdır. Ocaklara 10'ar cm aralıklı ekilen dip sürgünlerinden 1 veya 2 piç bırakılarak diğerleri seyreltilmelidir. Dipleri açılmış ocaklara birer kürek dolusu yanmış çiftlik gübresi verilip  boğaz doldurması yapılır.

​

 Bitki yeteri kadar su alamazsa başları küçük olur, kalite düşer ve çabuk sertleşir. Bu sebeple kurak geçen mevsimlerde sulama yapılmalıdır. Yaz aylarında Enginar bitkisi dinlenmeye girer. Bitkilerin sürmelerini uyarmak için  sonbahar aylarına bir uyandırma sulaması yapılır. Uyandırma sulaması bölgelere göre temmuz, ağustos, eylül aylarında yapılır.  Uyanmadan 1 ay sonra, 2–3 sürgün bırakılacak şekilde sürgün temizliği yapılır. Enginarın kök yapısı itibari ile suya karşı duyarlıdır. Bu yüzden fazla sulamalardan kaçınılır.  

 

Enginar başı genlikle birkaç yaprağı ile kesilir. Bir sürgünden bir ana baş ve genellikle iki yan baş meydana gelir. Hasat  enginar başlarını meydana getiren etli yaprakların yeni açılmaya başladıkları zaman yapılır. Hasat gecikirse yapraklar hem açılır, hem de selülozlaşıp sertleşir.  Hasat devresi Akdeniz bölgesi için ocak-nisan ayları dönemine rastlamaktadır.

​

​

​