Domates:

Domates sebzesi için uygun mevsim ve toprak şartları göz önünde bulundurulduğunda ülkemizin hemen her yerinde rahatça yetiştirilebileceği söylenebilir. Taze tüketiminin yanı sıra yemeklerde ve konservelerde çokça kullanılıyor olması domatesi hobi bahçelerinin vazgeçilmezleri arasında ilk sıralara taşımaktadır.

18-21 derece,  polenin çimlenmesi ve döllenmenin meydana gelebilmesi için optimum sıcaklık aralığıdır.

10 dereceden düşük 38 dereceden yüksek sıcaklıklar polenin çimlenmesi ve döllenmenin olmasını güçleştirir.

Sıcaklık 14 derecenin altına düştüğü zaman olgunlaşma gecikir ve verim çok azalır. Domateste normal bir gelişmenin meydana gelebilmesi için en uygun sıcaklık 15-20 derecedir. -2 derecenin altında bitki tamamen zarar görür. Yaz aylarında meydana gelen aşırı sıcaklar ile sonbaharda görülen sıcaklık düşüşleri meyve tutumunu olumsuz etkiler.

Hava sıcaklığının optimum aralıklarda uzun süreli ve değişkenlik göstermediği dönemlerde ürün kalitesi ve verim artar.

Aşırı sıcak-rutubetli havalar domates sebzesinde değişik hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olmakla beraber aşırı sıcak-kuru havalar da çiçek dökümüne yani verim azalmasına sebep olmaktadır.

Domates başlıca üç şekilde yetiştirilmektedir.

1) Doğrudan tohum ile yetiştiricilik,

2) Fide ile yetiştiricilik,

3) Aşı ile domates yetiştiriciliğidir.

Geleneksel usullere bağlı kalınarak tohumdan yetiştirilebileceği gibi meyve verimini arttırmak, raf ömrünü uzatmak, çeşitliliği arttırma gibi amaçlarla da hazır fidelerle şaşırtma usulü yetiştirilebilir. Domates

Hıyar:

Domates gibi ılıman iklim sebzesidir. Çimlenme ideal sıcaklık aralığı 11-18 derece arasıdır. Sıcaklık yükseldikçe çimlenme hızı artar. Sıcaklık sıfır derecenin altına düştüğünde bitki zarar görür.

Verimliliği arttırmak için  su tutma kabiliyeti yüksek, organik yönden zengin, zengin tınlı, kumlu tınlı ve gübrelenmiş topraklarda bol sulama yapılmalıdır.  Sulama yetersiz yapılırsa meyve acılaşır ve verim düşer.  Hobi amaçlı hıyar yetiştiriciliğinde her sene dikim yapılacak alanın değiştirilmesi yerinde olur.  Hıyarın kök derinliği 20-25 cm derinliğe kadar indiğinden bu seviyede bitki besin maddelerinin azalmasından dolayı aynı yerde ekim yapılması verimi olumsuz etkiler. Hobi bahçeciliğinde genel olarak tüm sebzelerde olduğu gibi hıyar yetiştiriciliğinde de münavebeli tarım yapılması verimlilik açısından önemli bir husustur. 20-25 cm derinliğe kök salan hıyar gibi sebzelerin yerine bir sonraki sene domates, kavun, karpuz gibi daha derinlere kök salan sebzelerin dikilmesi daha uygundur. 

Ekimi geleneksel usullerle yapılacaksa tohum ekimi iklim şartlarına göre soğuklar biter bitmez hemen yapılmalıdır. Hıyarın meyve tutumu sırasında çok suya dolayısıyla nemli toprağa ihtiyacı olacağından meyve tutumu zamanı kurak dönemlere kalmaması için bahar başında, soğuklar geçer geçmez (don tehlikesi kalktıktan sonra) tohum dikimi yapılmalıdır.  Hıyar köklerinin iyi gelişimi için toprak sonbaharda ve dikim öncesinde iyice havalandırılmalıdır. Açılan çukurlara 3-4 tohum atılır bu tohumların üstüne 3-4 cm toprak atılıp hafifçe bastırılır. Tohumlar dikimden 1-2 gün önceden hafif nemlendirilirse çimlenme oranı artar. Gelişim döneminde bu çukurlardan çıkan ve gelişimi diğerlerine göre daha güzel olanlar bırakılır, diğerleri seyreltilir. Bu çukurlar toprağın verimliliğine göre tek sıralı dikimlerde genişliği 50-60 cm genişliğinde masuralara, çift sıra dikimlerde 80-120 cm genişliğindeki masuralara açılmalıdır.  

Fide yetiştirme usulü hıyar yetiştiriciliği daha fazla masraflıdır ama  daha erken verim verir. Dikim aralığı aynıdır. Fide dikimi yapıldıktan sonra can suyu verilmelidir. Meyve tutum zamanında kadar çok olmamakla birlikte en fazla birkaç sefer su verilmelidir ama meyve tutumu olduktan sonra hıyar sebzesinin dibi nemli tutulmalıdır.

Bitki boyu 8-10 cm olunca ilk çapası, gelişim süresince de 2-3  haftada bir çapalanmasında fayda vardır. Çapa yapılırken köklerin yüzeyde olduğu unutulmamalı ve derin çapa yapılmamalıdır.  Bitkinin gelişim dönemi ile birlikte  boğaz doldurması yapılmalıdır.  Kök gelişimi  ve daha sağlıklı bitki gelişimi için faydalıdır. Askıya alınma döneminden sonra daha iyi ışık ve hava alabilmesi için budama yapılmalıdır. Budamada tek gövdeye bırakılacağı gibi mevsime ve iklime göre yan dalların ucu alınarak da yapılabilir.

Hobi bahçelerinde en sık karşılaşılan hastalığı küllemedir.  Fungusit türü ilaçlarla ve kükürtle uygulayarak mücadele edilebilir.

Biber:

Sivri Biber, Çarliston Biber, İri Kırmızı Biber, Dolmalık Biber, Konik Biber,  Domates Biberi gibi birçok çeşidi bulunmaktadır.

Biber de domates, hıyar gibi  ılıman iklim sebzesidir. Çimlenme sıcaklık aralığı 15-32 derecedir -2, -3 derecelerde bitki tamamen zarar görür.  

Ekimi geleneksel usullerle yapılacaksa tohum ekimi iklim şartlarına göre soğuklar biter bitmez yapılmalıdır. Fide dikimi yapılacaksa don tehlikesi tamamen kalktıktan sonra yapılmalıdır. 

Su tutma kabiliyeti yüksek, organik maddece zengin, tınlı, kumlu tınlı, killi tınlı topraklarda yetiştirilebilir.

Biberler genelde sıra arası 80 cm, sıra üzeri 30-50 cm olacak şekilde dikilir. Yerleri çapa ile açıldıktan sonra dikim işlemini müteakip hafifçe bastırılır. İlk dikimde can suyu verilmelidir. Can suyu verildikten 10-15 gün sonra ancak sulanmalıdır. Aşırı kurak geçmediği sürece meyve dökümü başlayana kadar sulamaktan kaçınılması gerekir. Meyve dökümünden sonra haftada bir kere sulama yeterli olacaktır. Sulama yaparken kök boğazına su değmesinden sakınılmalıdır. Dikimden 1 hafta sonra taban toprağını gevşetmek için çapa yapılmalıdır. Bitki gelişim sürecine göre 1-2 hafta sonra kök boğazı çapa ile doldurulmalıdır.

Patlıcan:

Topan, Birecik, Adana, Pala gibi çeşitleri  bulunmaktadır.

Sıcak iklim sebzesidir. -1, -2 derecede bitki tamamen zarar görür. Patlıcan yetiştirilme evresinin başından hasat döneminin sonuna kadar  15 derece ile 35 derece arasında yaklaşık 6 aylık döneme ihtiyaç duyar. 

Toprak konusunda çok seçicidir.  Derin, yumuşak geçirgen, organik ve besin maddelerince tınlı topraklarda iyi gelişir ve bol ürün verir. Killi topraklardan hoşlanmaz.

Patlıcan ekilen yere birkaç sene patlıcan ekilmemeli, baklagil türleri ile ekim nöbetine gidilmelidir.  Patlıcanlar gübreyi çok sever. Patlıcan yetiştirilecek toprağın dikimden önce yanmış ahır gübresi ile takviye edilmelidir. Fide dikimi yapılacaksa ilk cansuyundan sonra 15-20 gün süreyle su verilmez. Çiçeklenme döneminde yersiz su verilmez. İlk hasat yapıldıktan sonra her toplamanın ardından sulama yapılmalıdır. Sulama karık usulü ile yapılmalıdır. Sulama periyodu mevsim normallerine göre haftada bir seferdir. Sulama az yapılırsa bitki gelişimi yavaşlar, meyve acılaşır.

Fide dikiminden 2 hafta sonra 1. çapa yapılır birinci çapadan 2-3 hafta sonra 2. çapa yapılır. Yabancı otlar yok edilir. Kaymak tabakası kırılır. Toprağı havalandırmak ve rutubeti korumak maksadıyla sıra aralarında birkaç defa çapa yapmak faydalıdır.

Danaburnu fideleri kesmek suretiyle; canavar otu, bitkinin özsuyunu emmek suretiyle bitkinin zayıflamasına hatta ölümüne neden olabilir. Bunlara ilave olarak kırmızı örümcekler de başlıca zararlıları arasında sayılabilir.

Maydanoz:

Ilıman iklimleri seven maydanoz toprak konusunda çok seçici bir bitki olmayıp besin maddelerince zengin tüm toprak tiplerinde yetiştirilebilmektedir. 

Ekimi yapılmadan 1,2 ay önce toprak yanmış ahır gübresi ile zenginleştirilmeli ve yabancı ot temizliği yapılıp ekime hazır hale getirilmelidir.  Mevsime göre mart, nisan aylarında tohumlar ekilecek alana homojen olarak serpilir. Tohumların üstü 1-1,5 cm kadar ince toprakla örtülüp, kürekle hafifçe bastırılır.  Tohumlar çimlenmeden önce yağmurlama usulü sulanır. Genel olarak maydanoz yetiştiriciliğinde en çok dikkat edilecek nokta yabancı ot temizliğidir ve düzenli sulamadır. Sulama fazla yapılırsa yaprakları sararır. Bitkinin tohum olarak ekim yapılıp hasat edilecek hale gelmesi yaklaşık 2 ay sürer.

Marul:

-4, -5 derecede zarar görmeden dayanabilen serin iklim sebzesidir. Nemli ve rutubetli iklimleri sever. Kumlu tınlı ve killi tınlı arası organik olarak zengin tüm topraklarda yetiştirilebilir.

Kök derinliği 20-30 cm civarında olduğu için toprağın üst kısmı bitki için gerekli besin maddelerini içermelidir. Münavebeli dikim yapılmazsa verimi düşer.  (Marulla münavebede iyi sonuç veren bitkiler domates, kabakgiller, mısır, ıspanak, kırmızı pancar ve havuçtur.)

Tohum çimlendirme usulü ile yetiştirilebileceği gibi fide ile de yetiştirilebilir. Masura usulü yetiştiricilikte sıra arası 40- 80 cm olacak şekilde masuralar ayarlanır. Sıra üzeri 15-25 cm olacak şekilde dikim yapılır. Fazla derin dikim yapılmamalıdır.

Birinci çapa 2-3 yaprak olunca yüzeysel, ikinci çapa ise 8-10 yaprak olunca toprağı gevşetmek suretiyle biraz daha derinlemesine yapılır.

Marul suyu çok seven bir bitkidir. Çimlenmeden hasat edilinceye kadar çok su tüketirler. Altları devamlı nemli kalmalıdır.

Marulda en sık rastlanılan hastalıklar mildiyö, külleme, dip çürüklüğü ve gri çürüklük gibi hastalıklardır. Başlıca zararlısı salyangozdur.

Ana Sayfa: